آموزش بازی حکم

حکم (انگلیسی: Hokm) نام بازی‌ای با ورق‌های بازی (52 تایی) متکی بر شانس و مهارت است. محبوب‌ترین گونهٔ این بازی نوع چهارنفره آن است، گرچه گونه‌های دو نفره یا سه نفره آن هم بازی می‌شود. در میان بازی‌های ورق حکم نزد ایرانیان از محبوبیت زیادی برخوردار است. در گونهٔ چهارنفری حکم بازیکنان دوبه‌دو یار یکدیگرند و دیگر گونه‌ها هر کس علیه بقیه بازی می‌کند.

آموزش بازی حکم

اساس برد و باخت در هر «دور بازی» بر برنده شدن در «هفت دست بازی» استوار است و اساس برنده شدن در هر دست بازی کسب هفت امتیاز است که به هر کدام از این امتیازها هم «دست» می‌گویند. برنده شدن هر امتیاز را اصطلاحاً «دست‌گرفتن» می‌گویند.

در بازی تنها ورقی كه در صورت دارا بودن می‌توان رد داد حكم آن دور بازی است.

ارزش ورق‌ها

ترتیب ورق‌ها بر حسب ارزش از کم به زیاد چنین است:

دو، سه، …، ده، سرباز، بی‌بی، شاه، آس (تک)

به طور پیش‌فرض خال‌ها بر یکدگیر برتری ندارد جز یک خال که خال حکم نامیده می‌شود و ضعیف‌ترین ورق آن یعنی 2 از قوی‌ترین ورق یعنی آس خال‌های دیگر قوی‌تر است. خال حکم در ابتدای هر دست بازی توسط شخصی که حاکم است تعیین می‌شود. نحوهٔ حاکم شدن در ادامه توضیح داده خواهد شد.

آموزش حکم چهار نفره

به خاطر محبوبیت بیشتر حکم چهارنفره قوانین بازی بر اساس آن شرح داده می‌شود و سپس در مورد انواع دیگر بازی حکم تفاوت‌ها با حکم چهار نفره ذکر می‌شود.

تعیین حاکم و یارکشی

افراد بر رأس‌های یکی مربع می‌نشینند. اگر پیشتر یارکشی انجام شده باشد فراد باید به گونه‌ای بنشینند که یار هر کس روبرویش (یعنی رأس مقابل) باشد. سپس یکی از چهار نفر ورق‌ها را پس از برزدن یک یک از رو به صورت پادساعتگرد به افراد می‌دهد (یعنی آشکارا بر زمین می‌گذارد تا همگان ببینند) بنابراین خودش آخرین نفری‌است که ورق دریافت می‌کند. نخستین کسی که آس دریافت کند (یا اصطلاحاً نخستین کسی که «آس بیاورد» یا «به او آس بیفتد») حاکم می‌شود. اگر یارکشی پیشتر انجام شده باشد ورق‌ها جمع‌آوری می‌شود و پس از برخوردن تقسیم ورق‌ها برای بازی اصلی آغاز می‌گردد (اصطلاحاً دست داده می‌شود). اگر یارکشی انجام نشده باشد دادن ورق‌ها – بین سه نفر باقی مانده به غیر از حاکم – به صورت تک‌تک بر همان سمت پیشین به افراد ادامه می‌یابد تا شخص دیگری آس دریافت کند. این شخص یار حاکم خواهد بود. پس از اینکه یار حاکم تعیین شد. تغییر مکان احتمالی برای روبروی هم قرار گرفتن یاران صورت می‌گیرد.

تقسیم ورق‌ها میان بازیکنان

به تقسیم ورق میان بازی‌کنان اصطلاحاً «دست‌دادن» یا «ورق‌دادن» می‌گویند. در هر دست بازی، بازیکنی که سمت چپ حاکم نشسته است، دست می‌دهد. یعنی به گونه‌ای دست داده می‌شود که نخستین ورق به حاکم برسد و آخرین ورق به دست‌دهنده.

ورق‌دهنده پس از بُر زدن ورق‌ها به اندازهٔ کافی دستهٔ ورق‌ها را از پشت (یعنی معلوم نباشد ورق رویی چیست) بر زمین می‌نهد یا بر کف دستش نگاه می‌دارد و کف دست سوی یار حاکم می‌برد تا یار حاکم آن را «کوپ کند». منظور از کوپ کردن این است که یار حاکم ورقی را انتخاب کند و بدون بر هم زدن ترتیب ورق‌ها و البته بدون نگاه کردن آنها ورق‌های زیر آن را رو قرار می‌دهد. این حرکت از این روست که تا حدی از تقلب احتمالی شخص ورق‌دهنده جلوگیری شود. گاهی (معمولاً در بازی‌های نه چندان جدی) یار حاکم با انگشتانش بر دستهٔ ورق می‌زند و این به این معناست که «بُر ورق‌دهنده را قبول دارد».

ابتدا ورق‌دهنده با آغاز از حاکم به هر بازیکن پنج ورق می‌دهد. ورق دهنده باید طوری برگه‌ها را پخش کند که برگهٔ آخر به خودش برسد. لازم به ذکر است که معمولاً در بازی‌های دوستانه ورق دهنده می‌تواند پنج برگ نخست از دست یارش را ببیند. در اینجا «حاکم» با توجه به دست خود، خالی را خال حکم انتخاب می‌کند. در بعضی مواقع خصوصاً در بازی‌هایی که شخص ورق دهنده بخواهد ورق‌ها را بچیند به صورتی که در حکم حاکم تاثیر بگذارد حاکم می‌تواند خال ورق میانی یارش را به عنوان خال حکم انتخاب کند. اگر چنین کند یار حاکم باید ورق میانی‌اش را به همگان نشان دهد. چنانکه دیده می‌شود به هم نخوردن ترتیب ورق‌ها هنگام دست دادن اهمیت دارد. معلوم باشد که ورق اولی که به شخص داده شده چه بوده‌است و ورق دوم چه بوده‌است الخ. اخلاق ورق‌دهی حکم می‌کند که ترتیب ورق‌های داده شده به هر بازیکن هنگام دست‌دادن به هم نخورد. این مسئله اهمیت بیشتری می تواند داشته باشد چرا که برخی حاکمان بر اساس ترتیب ورق حکم می‌کنند. (مثلاً همواره خال ورق دومی را که دریافت کرده‌اند خال حکم اعلام می‌کنند.)

پس از تعیین شدن حکم، یا به بیان دقیق‌تر خال حکم، ورق‌دهنده دو بار دیگر در بسته‌های چهارتایی به بازیکنان به همان ترتیب پیشین ورق می‌دهد. (به بیان کامل تر: به طور کلی ورق دهنده در دور اول به همه‌ی بازیکنان چهار تا-پنج تا ورق می‌دهد و بعد از آن به همه چهار تا-چهار تا ورق می‌دهد تا جایی که ورق‌ها تمام شوند.)

بعد از اتمام تقسیم ورق ها بازی آغاز می شود.

روال بازی حکم چهار نفره

بازی بدون نرس و سرس: ورق نخست را حاکم «می‌آید». اصطلاح «آمدن» در حکم به معنی قرار دادن ورقی (از رو) بر زمین است به طوری که همگان آن را ببینند. «فلان کس سرباز پیک آمد» به این معنی‌است که هنگامی که نوبتش شد ورق سرباز پیک را بر زمین نهاد. گاه به جای «آمدن» از «بازی کردن» استفاده می‌کنند. مثلاً «فلان کس سرباز پیک بازی کرد».

به خال نخستین ورقی که بر زمین قرار داده شده‌است (و همچنان بر زمین است) «خال زمینه» می‌گویند. پس شخص حاکم با «آمدن» ورق، خال زمینه را تعیین کرده‌است. جهت ترتیب نوبت افراد همان جهتی‌است که دست داده شده‌است (معمولاً پادساعتگرد). اگر کسی در دستش ورقی از خال زمینه داشته باشد، حق آمدن ورقی از خال دیگر را ندارد و باید ورقی با همان خال زمینه بازی کند. اگر ورقی با خالِ آنِ زمینه ندارد، هر ورق دیگری را می‌تواند بازی کند. اگر خال زمینه حکم نباشد، هر ورقی از هر خالی جز خال حکم ارزشی کم‌تر از ورق زمینه دارد. یعنی مثلاً اگر ورق زمینه پنجِ دل باشد و [خالِ] حکمْ پیک باشد و شخص در دستش دل نداشته باشد اگر آس خشت هم بازی کند ارزش آس خشتش از پنج دل کمتر است. اگر شخص خال زمینه را ندارد و خال زمینه حکم نباشد هر ورقی از خال حکم از ورق زمینه ارزشش بیشتر است. اگر خال زمینه حکم باشد و شخص حکم نداشته باشد به هیچ تدبیری نمی‌تواند ورقی با ارزش‌تر از ورق زمینه بازی کند. هر گاه کسی خال [غیر حکم] زمینه را ندارد و ورقی با خال حکم بازی کند و اولین نفری باشد که خالی حکم بازی می‌کند به اصطلاح ورق زمینه را «بریده‌است» و در حالت کلی‌تر خال زمینه را بریده‌است. ممکن است کسی روی دست او ببرد یعنی او هم از خال زمینه نداشته باشد و ورق حکمی با ارزشی بالاتر از ورق برندهٔ اول بازی کند.

پس از اینکه هر چهار نفر ورق‌های خود را بازی کردند با ارزش‌ترین ورق با توجه به ورق زمینه تعیین می‌شود و یک امتیاز (دست) نصیب تیمی می‌شود که یکی از بازیکنانش با ارزش‌ترین ورق را بازی کرده‌است. پس از کسب امتیاز ورق‌ها (این ورق‌ها هر بار چهار ورق‌اند) از صحنهٔ بازی کنار می‌رود و کسی حق مشاهده دوباره آن‌ها را ندارد و شخصی که در نوبت قبل باعث کسب امتیاز برای تیمش شده‌است باید از نو ورقی بازی کند. پس در نوبت دوم شخص حاکم لزوماً نخستین کسی نیست که بازی می‌کند. و برگ زمینه را شخصی که دست قبل باعث کسب امتیاز شده‌است تعیین می‌کند. اما جهت ترتیب نوبت‌ها همچنان حفظ می‌شود. (یعنی مثلاً پادساعتگرد می‌گردد) تیمی که هفت امتیاز کسب کند بازی را برنده شده‌است. اگر تیم برنده همان تیم حاکم باشد، حاکم همچنان حاکم باقی می‌ماند و اگر تیم حاکم شکست خورد، حاکم ورق‌دهنده می‌شود و به همان ترتیب نوبت پیشین ورق می‌دهد. (پس از برخوردن ورق‌ها).

اگر در یک دست بازی یکی از تیم‌ها هیچ امتیازی کسب نکند به اصطلاح «کُت» می‌شود. اگر تیم کت شونده تیم حاکم باشد سه باخت و اگر تیم کت شونده حاکم نباشد، دو باخت در نظر گرفته می‌شود. اگر بازیکنی ورق‌های خود را با توجه به ورق زمینه بازی نکند تیم به اصطلاح «کُت» می‌شود. به «کُت شدن» تیم حاکم، «حاکم کتی» یا «سه کتره» و یا «پر کت» می‌گویند. اگر تیمی پس از این که ۷ دست را برد، اصرار به ادامه بازی داشت و موفق شد که تمام ۱۳ برگ را ببرد در اصطلاح به آن بام می‌گویند. در این صورت کل بازی تمام است و تیم بام کننده برنده نهایی بازی خواهد بود. همچنین اگر حاکم «بام» شود به آن «پر بام» یا «حاکم بام» می‌گویند. این پیروزی سهمگین‌ترین نوع برد است. در ضمن اگر در توزیع ورقها اشتباهی شود و بیش از یک کارت خطا داشته باشند یکبار دیگر توزیع کارت انجام می‌شود و اگر یک کارت بیشتر به تیم حاکم داده شود فرد اعلام کننده می‌تواند هر کارتی را از رو به فردی که کمتر دارد بدهد فقط به شرطی که بعد از تحویل کارت حداقل یک کارت دیگر از همان ورق داشته باشد و اگر کارت اضافه نزد تیم توزیع کننده باشد این جا دو حالت پیش می آید: در حالت اول تیم حاکم می‌تواند درخواست تکرار توزیع ورقها را بکند و در حات دوم یک ورق بصورت شانسی از دست مقابل بدون نشان دادن ورق بر دارد.

بازی با داشتن نرس و سرس: بازی سرس یعنی برگه‌ها از بالا به پایین دارای ارزش خواهند بود و حکم نیز برای برش وجود ندارد. به این صورت که شاه بالاترین برگ است مگر اینکه حاکم حکم را آس سرس اعلام کند که در این صورت آس بالاترین برگ می‌باشد و به ترتیب شاه، ملکه، سرباز، ده، … برگه‌های بعدی می‌باشند.

دربازی سرس هرکس بالاترین برگه از همان خالی که بازی شده را داشته باشد و آن را بازی کند، می‌تواند برگه‌ها را جمع کند. و هر تیم که هفت دست جمع کند بازی را برده است.

بازی نرس دقیقا مثل سرس است ولی برگه‌ها از کوچیک به بزرگ برتری دارند به این صورت برگ دو از همه بالاتر است مگر حاکم آس نرس اعلام کند که در این حالت آس بزرگترین برگه بعد دو، سه، چهار… برگه‌های بعدی می‌باشد.

در بازی نرس هرکس پایین ترین عدد از همان خالی که بازی شده را بازی کند می‌تواند دست را جمع کند و هر تیم که هفت دست جمع کند بازی را برده است.

آموزش حکم ۳ نفره

در حکم ۳ نفره هم مثل دو نفره هر شخص، به نفع خود بازی می‌کند و برنده شدن در بازی، با گرفتن ۷ دست انجام می‌شود. تنها کاری که باید انجام داد این است که پیش از بازی، یک خال ۲ را از بازی خارج کرد (مثلا ۲‌ی خشت). تا تعداد ورق‌ها بر ۳، بخش پذیر شود (۱۷=۳÷۵۱). طبق معمول، حاکم را تعیین کنید. پس از کوپ کردن ورق‌ها توسط یک شخص ثالث، دست ها در ۱ سری ۵ تایی و ۳ سری ۴ تایی داده شود. در پایان، هر شخص، ۱۷ ورق در دست خود دارد. سپس بازی آغاز می‌شود و شخصی که ۷ دست بگیرد، برنده بازی می‌شود.

آموزش حکم ۵ نفره

مانند حکم ۳ نفره، هر نفر به نفع خود، بازی می‌کند. تنها تفاوت آن با حکم ۳ نفره اینست که بجای یک خال ۲، باید ۲ عدد از خال‌های ۲ را بیرون انداخت. تا تعداد ورق‌ها بر ۵ بخش پذیر باشد (۱۰=۵÷۵۰). پس از تعیین حاکم و کوپ کردن ورق‌ها توسط یک شخص ثالث، دست‌ها در ۲ سری ۵ تایی داده شده و در آخر، هر نفر ۱۰ورق در دست خود دارد. طبق معمول، برای بردن بازی، باید ۷ دست گرفته شود.

آموزش حکم ۶ نفره

در حکم ۶ نفره، می‌توان به صورت ۲ یا ۳ تیم بازی کرد. پیشنهاد می‌شود که در ۲ تیم بازی شود (هر تیم ۳ نفر). باید هر چهار خال ۲، از دسته ورق، بیرون انداخته شود تا تعداد ورق‌ها بر ۶ بخش پذیر باشد (۸=۶÷۴۸). در حکم ۶ نفره، دسته ورق ۲ بار کوپ می‌شود. به صورتی که:

• اگر بازی متشکل از ۲ تیم ۳ نفره باشد، دسته ورق، توسط هر دو نفر هم تیمی‌های حاکم، کوپ می‌شود.
• اگر بازی متشکل از ۳ تیم ۲ نفره باشد، دسته ورق، یکبار توسط هم تیمی حاکم و یکبار توسط یکی از اعضا تیم سوم،کوپ می‌شود.

پس از کوپ کردن کامل دسته ورق، دست دادن آغاز می‌شود. به هر نفر، ۸ ورق می‌رسد که در ۲ سری ۴ تایی توزیع می‌شود. طبق معمول، بردن بازی با گرفتن ۷ دست انجام می‌شود.

قوانین حرفه‌ای حکم

1. در بازی بدون سرس و نرس حاکم تنها می‌تواند چهار خال اصلی را حکم کند یا از دست یار خود برگ وسط را انتخاب کند.
2. در بازی با سرس نرس حاکم تنها می‌تواند چهار خال اصلی، آس سرس، سرس، آس نرس، نرس را حکم کند و گزینه دیگری ندارد.
3. در صورتی که حکم سرس یا نرس باشد آن دست «کت» و «حاکم کت» ندارد.
4. در صورتی که به هر نحو دست دهنده به حاکم اشتباه کند حاکم به تنهایی و بدون مشورت با یار مختار است دست را بریزد و یا اگر سرس و نرس در بازی نبود چهار خال می‌کند که کسی که برگه کم دارد برگه بکشد و اگر سرس نرس در بازی بود یه برگ از کل برگه‌های حاکم را بکشد. اگر تعداد برگه‌های اشتباه شده بیشتر از یکی بود کل دست دوباره بر خورده و بازی می‌شود.
5. اگر در زمان برگ دادن بیشتر از یک برگ رو شود دست دوباره پخش می‌شود.
6. هنگام بازی همیشه برگ باید به گونه‌ای انداخته شود که برای همه‌ی بازیکنان قابل رویت باشد.
7. اگر کسی همزمان دو برگ را بازی کند و یکی از طرف‌ها آن خال را برش باشد، می‌تواند هردو برگ را همزمان برش بزند.
8. اگر بازیکنی کل دستش را به نمایش بگذارد با فرض اینکه برده ولی ممکن است حالتی پیش بیاید که نتواند ببرد در صورتی که حتی در حالتی ببرد دست را باخته است و باید دست واگذار شود.
9. اگر تقلبی در بازی کشف شود آن دست به طرف مقابل واگذار می‌شود. تقلب می‌تواند صحبت یا اشاره یا برگ کشی یا… باشد.
10. صحبت در بازی کاملا ممنوع است.
11. در صورتی که بازیکنی قبل از اتمام بازی هفت دست بازی را ترک کند بازی را باخته است.

قوانین بر زدن

1. طرف مقابل تنها مجاز به یک بر می‌باشد.
2. بر نباید رو باز باشد.
3. در بعضی از بازی‌ها با هم توافق می‌شود که بر تاییدی چند تا باشد

ترفند تقلب در بازی حکم

در زمان بُر زدن: زمانی که تیم شما در مرحله قبل ببازد شما دست را باخته‌اید و مسئول بُر زدن و پخش کارت ها می‌شوید. در زمانی که شما در حال بر زدن هستید و یکی از برگه‌های آس را در انتهای دست بگذارید و بعد طوری عمل بر زدن را انجام دهید که کارت اخر بدون تغییر باقی بماند. خب شما دیلر هستید و زمانی که تغییری در کارت آخر ایجاد نمی‌کنید این کارت به یار و هم‌تیمی شما می‌رسد و احتمال برد تیم شما با کارت آس بدون ریسک افزایش می‌یابد و می‌توانید به راحتی برنده شوید. به هر شیوه که بُر می‌زنید، با کمی تمرین در این کار می‌توانید حرفه‌ای شوید و پیشرفت کنید و بر زدن را یاد بگیرید به طوری که نتیجه بازی به نفع شما باشد. بعد از تمرین زیاد می‌توانید به جای یک کارت، چهار کارت با ارزش برد را در اخر دست‌ها قرار دهید تا به این ترتیب هم‌تیمی شما دست بهتری داشته باشد در واقع به این روش روش بر زدن با تقلب می‌گویند.

هم تیمی ثابت حفظ کنید: زمانی که یار و همکار شما در بازی ثابت باشد یکسری نشانه‌ها را می‌توانید برای خودتان ایجاد کنید تا به طور قرار دادی بین خودتان یکسری علائم را برای بازی بهتر در نظر بگیرید.

مثلا اگه سر خود را خاراندید، هم‌تیمی متوجه شود که باید گشنیز بازی کند. و یا اگر حالت خمیازه به خود گرفتید بداند که باید با دل ادامه دهد. یا یکسری رمزها بین خود تعیین کنید که طی بازی آنها را به زبان بیاورید حرکت دست تعیین کنید و با هم هماهنگ باشید.

بازی حکم آنلاین

اگرچه بازی حکم یکی از سرگرمی‌های محبوب در میان جمع‌های خانوادگی و دوستانه است، اما انجام آنلاین بازی حکم نیز می‌تواند سرگرم کننده و پرهیجان باشد.

در بازی حکم آنلاین شما یار خود و تیم رقیب را نمی‌شناسید و ایده‌ای از نحوه بازی کردن آنها ندارید. بنابراین بازی حکم آنلاین منصفانه‌تر اما سخت‌تر است.

در صورتی که حکم آنلاین را با پول واقعی و به صورت شرطی بازی کنید، در صورت برنده شدن جایزه بین شما و هم‌تیمی شما تقسیم می‌شود.

سایت‌های شرط بندی زیادی هم اکنون دارای بازی حکم آنلاین هستند.