آموزش بازی اسنوکر؛ قوانین و تاریخچه

اسنوکر (snooker) یک ورزش با چوب است که بر روی یک میز مستطیلی که از ماهوت سبز پوشانده شده است بازی می‌شود.

بازی اسنوکر نخستین بار توسط افسران ارتش بریتانیا که در قرن نوزدهم در هند مستقر بودند، بازی شد. بازی اسنوکر با بیست و دو توپ انجام می‌شود. که شامل یک توپ سفید، پانزده توپ قرمز و شش توپ به رنگ‌های زرد، سبز، قهوه ای، آبی، صورتی و سیاه.

بالاترین نهاد ورزشی	WPBSA IBSF
نخستین مسابقه	1919
اعضای بازی	تک حریفه، دو نفره یا گروهی
رده‌بندی	بازی‌های روی میزی
تجهیزات	میز اسنوکر، توپ بیلیارد، چوب اسنوکر، مثلث، گچ

در این بازی، با استفاده از یک چوب بازیکنان یا هر تیم به نوبت باید با ضربه زدن به توپ سفید با یک ترتیب از پیش تعیین شده به سایر توپ‌ها ضربه بزنند. با موفق بودن هر ضربه و یا تخطی از قوانین، به تیم امتیاز داده می‌شود.

تاریخچه

واژه اسنوکر در گذشته یک عبارت توهین آمیز بود که برای توصیف پرسنل نظامی تازه کار در ارتش استفاده شده است. در ابتدای قرن 20، اسنوکر عمدتا در بریتانیا بازی می‌شد.

در آن زمان این ورزش به عنوان یک ورزش برای آقایان در نظر گرفته می‌شد، تا اینکه به عنوان یک سرگرمی ملی محبوبیت پیدا کرد و به خارج از کشور هم گسترش پیدا کرد.

نخستین قوانین استاندارد برای بازی اسنوکر در سال 1919 توسط انجمن اسنوکر تعیین شد. به عنوان یک ورزش حرفه ای، اسنوکر توسط انجمن حرفه ای اسنوکر و اسنوکر جهانی نظارت می‌شود.

مسابقات قهرمانی اسنوکر جهان برای نخستین بار در سال 1927 برگزار شده است.

میلیون‌ها پوند در تورنومنت‌های اسنوکر جهانی به عنوان جایزه توزیع می‌شود و بسیاری از ملیت‌ها در آن شرکت می‌کنند. در حال حاضر قهرمانی جهان، قهرمانی بریتانیا و مسترز در کنار هم سه گانه تاج و تخت اسنوکر را تشکیل می‌دهند.

اگرچه تورنومنت جهانی اسنوکر امکان شرکت زنان را نیز دارد، اما زنان در یک تورنومنت جداگانه که توسط انجمناسنوکر زنان سازماندهی شده است، نیز شرکت می‌کنند. اسنوکر همچنین تورنومنت‌هایی برای بازیکنان غیرحرفه ای، افراد سالمند و دارای معلولیت نیز دارد.

کسب در آمد از بازی بیلیارد

نحوه بازی

یک میز استاندارد بازی اسنوکر در ابعاد 365.8 سانتی متر در 182.9 سانتی متر دارد و شامل یک سطح بازی مستطیلی به ابعاد 356.9 سانتی متر در 177.8 سانتی متر می‌شود.

سطح بازی توسط کوشن‌ها در هر طرف میز احاطه شده است. ارتفاع میز از زمین تا بالای کوشن‌ها 86.4 سانتی متر است.

هر میز شش پاکت دارد یکی در هر گوشه از میز و یکی در مرکز هر یک از کوشن‌های طولی سطح بازی.

یکی از معایب این بازی از لحاظ اندازه میز است که فضای مورد نیاز برای جای دادن آن به طوری که بازی به راحتی انجام شود، را محدود کرده است.

حداقل اندازه اتاقی که در آن بتوان به راحتی اسنوکر بازی کرد، 6.7 در 4.9 متر است. اسنوکر معمولا در محیط‌های خصوصی و یا سالن‌های عمومی اسنوکر بازی می‌شود.

این بازی می‌تواند روی میزهای کوچک تر نیز بازی شود. پارچه ای که روی میز اسنوکر استفاده می‌شود، معمولا یک نوع بافته شده از پشم سبز است.

مجموعه توپ اسنوکر شامل 22 توپ بدون علامت: پانزده قرمز، شش توپ رنگی و یک توپ سفید است. در ابتدای بازی توپ‌های قرمز در یک مثلث قرمز متساوی الاضلاع به شکل فشرده قرار می‌گیرد و شش رنگ در نقاط معینی روی میز قرار دارند.

هر بازیکن یک چوب دارد که از 91.4 سانتی متر کمتر نیست و برای ضربه زدن به توپ سفید استفاده می‌شود. نوک چوب فقط باید با توپ سفید تماس بگیرد و هرگز برای ضربه زدن مستقیم به توپ‌های قرمز و رنگی استفاده نشود.

لوازم جانبی اسنوکر

از جمله برخی لوازم جانبی اسنوکر می‌توان به گچ برای نوک چوب اشاره کرد که برای کمک به اعمال چرخش بر روی توپ سفید استفاده می‌شود.

یک مثلث برای قراردادن توپ‌های قرمز در آن و یک تخته امتیاز که معمولا به دیوار نزدیک میز اسنوکر متصل می‌شود.

قوانین

هدف بازی

در این بازی، یک بازیکن با کسب امتیازات بیشتر از حریف خود برنده یک فریم می‌شود. در ابتدای یک فریم، توپ‌های هدف به شکل نشان داده شده روی میز قرار داده می‌شوند.

بازیکن اول یک ضربه را با نوک چوبه به توپ سفید برای زدن ضربه به هر یک از توپ‌های قرمز در بسته مثلثی می‌زند. سپس بازیکنان به نوبت شروع به زدن ضربه می‌کنند. هدف قراردادن یک توپ قرمز در پاکت و در نتیجه کسب یک امتیاز است.

در صورتی که به توپ سفید ضربه بزنید، اما توپ با توپ قرمز تماس نداشته باشد، خطا محسوب می‌شود و به حریف امتیاز اهدا می‌شود.

محل قرار گیری توپ سفید که کیو بال (cueball) نام دارد توسط بازیکن شروع کننده تعیین می‌شود و این محل نمی‌توان خارج از نیم دایره مشخص شده باشد.

وقتی یک توپ قرمز وارد یک پاکت (حفره) می‌شود. زننده ضربه باید یک توپ رنگی را به انتخاب خود در یک حفره قرار دهد. اگر بتواند موفق شود توپ رنگی را به داخل حفره بیاندازد، ارزش توپ رنگی به امتیاز بازیکن اضافه می‌شد و توپ به مکان معین شده خود روی میز برگردانده می‌شود.

سپس بازیکن باید توپ قرمز دیگر را داخل حفره بیاندازد و سپس یک رنگ دیر را. روند ضربه زدن به توپ‌های قرمز و توپ‌های رنگی ادامه دارد، تا زمانی که بازکین نتواند توپ مورد نظر را در حفره (پاکت) قرار دهد و یا مرتکب خطایی شود.

در ابتدای نوبت هر بازیکن، هدف اولیه قراردادن یک توپ قرمز در پاکت است، مگر اینکه همه توپ‌های قرمز از میز خارج شده باشند.

انجام بازی

توپ سفید می‌توانند مستقیما به توپ هدف برخورد کند یا قبل از آن به دیواره اطراف میز بازی برخورد کند و سپس به توپ مورد نظر برخورد کند.

بازی تا زمانی که تمامی توپ‌های قرمز وارد پاکت شده باشد و فقط شش رنگ و توپ سفید روی میز باقی مانده باشد، ادامه پیدا می‌کند.

توپ‌های رنگ باید به ترتیب افزایشی مقادیر آن‌ها، از کمترین به بیشترین وارد پاکت‌ها شوند. یعنی ابتدا زرد (بیشترین با 2 امتیاز) سپس سبز (3 امتیاز) قهوه ای (4 امتیاز) آبی (5 امتیاز) صورتی (6 امتیاز) و در نهایت سیاه (7 امتیاز)

هر توپ رنگی پس از ورود به پاکت در آن‌جا باقی می‌ماند. وقتی توپ نهایی وارد پاکت شد، بازیکن با بیشترین امتیاز برنده یک فریم از بازی می‌شود.

اگر پس از وارد شدن همه توپ‌های هدف به پاکت‌ها، امتیازات برابر باشد از توپ سیاه به عنوان معیار تصمیم گیری برای انتخاب برنده فریم استفاده می‌شود.

در این حالت، توپ سیاه به مکان مشخص خود بر می‌گردد و توپ سفید به صورت دستی بازی می‌شود. سپس داور یک سکه پرتاب می‌کند و مشخص می‌شود که چه کسی اولین ضربه را بزند.

بازی تا زمانی ادامه دارد که یک توپ سیاه وارد پاکت شود و یکی از بازیکنان برنده فریم شود. (یا یکی از بازیکنان مرتکب خطا شود.)

معمولا مسابقات حرفه ای و آماتور توسط یک داور مدیریت می‌شود که وظیفه اش اطمینان از رفتار مناسب بازیکنان است. وظیفه دیگر داور تشخیص و اعلام یک موقعیت بن بست است، زمانی که هیچ یک بازیکنان نمی‌توانند در فریم پیشرفتی ایجاد کنند.

امتیاز دهی

امتیازات در بازی اسنوکر با قراردادن توپ‌های هدف به ترتیب صحیح در پاکت‌‌ها توزیع می‌شود. به عنوان مثال، یک بازیکن می‌تواند با وارد کردن یک توپ قرمز به دنبال یک توپ سیاه، سپس یک توپ قرمز دیگر به دنبال یک توپ صورتی، پیش از اینکه نتواند توپ قرمز بعدی را وارد پاکت کند، 15 امتیاز در یک برک (break) کسب کند.

حداکثر برک در اسنوکر با وارد کردن همه توپ‌های قرمز و همه توپ‌های سیاه و سپس وارد کردن همه شش رنگ به دست می‌آید که 147 امتیاز دارد.

اگر بازیکن مقابل خطایی مرتکب شود، امتیازات جریمه به بازیکن اعطا می‌شود.

رنگ توپ	امتیاز
قرمز	1 امتیاز
زرد	2 امتیاز
سبز	3 امتیاز
قهوه ای	4 امتیاز
آبی	5 امتیاز
صورتی	6 امتیاز
سیاه	7 امتیاز

هر دست از بازی اسنوکر یا اسنوکر یک “فریم” نامیده می‌شود. معمولا در مسابقات اسنوکر بین 7، 9 و 11 فریم برگزار می‌شود. در مسابقات جهانی از فرمتی طولانی تر استفاده می‌شود به طور معمول 19 فریم برای دورهای نخست بازی برگزار می‌شود و 35 فریم برای فینال در نظر گرفته می‌شود.

در برخی از تورنومنت‌های سطح بالا، مسابقات بسیار طولانی تری برگزار شده است، مانند قهرمانی اسنوکر جهان در سال 1947 که در 145 فریم انجام شد.

تورنومنت‌های اسنوکر

قدیمی ترین تورنومنت حرفه ای اسنوکر در حال حاضر، تورنومنت جهانی اسنوکر است که از سال 1927 تاکنون هر سال برگزار شده است. از سال 1977 این مسابقات در شفیلد انگلستان میزبانی شده است.

لیست تورنومنت‌های اسنوکر

این مسابقات در سال 1976 تا 2005 توسط شرکت دخانیات امباسی حمایت می‌شد و پس از ممنوعیت تبلیغات محصولات دخانیات در اتحادیه اروپا، شرکت‌های مختلف شرط بندی اسپانسر برگزاری این مسابقات شده اند.

تورنومنت‌های سه گانه در بریتانیا توسط تلویزیون BBC و یا تلویزیون ITV Sport پخش می‌شود و برخی شبکه‌های تلویزیونی جهانی هم این مسابقات را پوشش می‌دهند.

مسابقات قهرمانی جهان، چه از لحاظ جایزه و چه از لحاظ افتخار ارزشمند ترین تورنومنت اسنوکر حرفه ای است. جایزه این تورنومنت در سال 2019، ارزشی 500 هزار پوندی داشته اشت.

پس از مسابقات قهرمانی جهان، مسابقات قهرمانی بریتانیا، دومین تورنومنت معتبر اسنوکر محسوب می‌شود. که از سال 1977 به صورت مرتب در حال برگزاری است.

این دو رویداد و تورنومنت سالانه مسترز، سه گانه بازی اسنوکر را تشکیل می‌دهند که یکی از بزرگترین افتخارات در حوزه اسنوکر محسوب می‌شود.

تا سال 2022 فقط یازده بازیکن توانسته اند سه گانه اسنوکر را کسب کنند.

شخصیت‌های تأثیرگذار اسنوکر

جو دیویس، یکی از شخصیت‌های کلیدی و پیشگام در رشد اولیه ورزش اسنوکر است که بین سال‌های 1927 تا 1946 توانسته است، پانزده قهرمانی پشت سر هم جهانی را از آن خود کند.

از دیگر شخصیت‌های کلیدی در این بازی می‌توان به ری رئاردون در دهه 1970، استیو دیویس در دهه 1980 و استفن هندری در دهه 1990 اشاره کرد که هر یک حداقل شش بار قهرمان جهان شده اند.

حسین وفایی هم یکی از اسنوکربازهای حرفه ای ایرانی در دنیا به شمار می‌رود.