می دانید تفاوت موفق ترین شرط بندان با بقیه در چیست؟ شاید فکر کنید به خاطر دانش بالا یا مهارت فوق العاده شان در پیش بینی است. شاید به نظرتان به خاطر خوب بودن کارشان با اعداد یا انتخاب مستمر بهترین استراتژی ها است. سلسله مطالب روانشناسی شرط بندی را از دست ندهید.
انسان ها مستعد سو تعبیر میزان کنترلشان در موقعیت های غیرقابل پیش بینی و تصادفی هستند. این توهم کنترل در شرط بندی هم خود را نشان می دهد و از این رو موردی است که همه شرط بندان باید درکش کرده و از آن اجتناب کنند. این یادداشت را بخوانید.
نیاز به در کنترل داشتن
ما انسان ها طوری هستیم که می خواهیم همیشه به دنبال رابطه بین پدیده ها باشیم و از مستقل دیدن امور اجتناب می کنیم. انسان اولیه درک چندانی از مکانیزم های محیط خشن اطراف خود نداشت و در نتیجه سخت به دنبال پیدا کردن علت رخدادهای اطرافش بود؛ اتفاقاتی که یا کاملا تصادفی بودند یا برای درک شدن زیادی پیچیده جلوه می کردند. آیین های سنتی و خرافات هم به عنوان پدیده ای برای القای مقداری حس کنترل، ظهور کردند و امروز هم جایگاه محکمی در فرهنگ ها دارند.
آزمایش های بسیار جالبی این رفتار را در قلمروی حیوانات هم نشان داده که یکی از مشهورترین آن ها مربوط به تحقیق بی اف اسکینر، روانشناس دانشگاه هاروارد است.
اسکینر در زمان های مشخص و ثابتی قیف های غذایی در قفس کبوترها می گذاشت. کبوترها هیچ کنترلی روی زمانی که غذا می گرفتند، نداشتند، ولی هر رفتاری همانند تکان دادن سر یا چرخاندن آن که موقع پخش غذا انجام می دادند، به رفتاری شرطی موقع توزیع غذا بدل شد. هر کبوتر رفتاری برای خود انتخاب کرد که انگار با انجامش، جایزه ای به شکل غذا دریافت می کرد.
این مورد در خصوص انسان ها هم صحت دارد که فکر می کنند با انجام برخی امور همانند دوری از گربه های سیاه یا رد نشدن از زیر نردبان، کنترل بیشتری بر رخدادها پیدا می کنند. این موارد امروز هم دور از چشم عموم رخ می دهد. نتایج مطالعات اسکینر سبب شد مفهومی تحت عنوان Operant Conditioning (در اشاره به واکنش هایی که نسبت به برخی رفتارها تاثیر خنثی دارند، آن ها را تقویت می کنند یا مورد تنبیه قرار می دهند)، تعریف کند. انتخاب شخصی سهم بزرگی در تقویت این رفتارها دارد و بازی های کازینویی نمونه های برجسته ای از این امر را ارائه می دهند.
تاثیر انتخاب شخصی
خیلی از بازی های کازینویی تماما تصادفی هستند در حالی که قماربازان به غلط تصور می کنند می توانند نتیجه آن ها را با انتخاب شخصی خود، کنترل کنند. این شیوه رفتاری معمولا از سوی بازیکنانی که در بازی های مختلف تاس می اندازند یا رولت بازی می کنند، بیشتر دیده می شود. در هر دو نمونه، قماربازان تصور می کنند می توانند نتیجه کاملا تصادفی بازی را کنترل کنند، چون ترجیح داده اند این طور فکر کنند. چنین طرز تفکری در مورد قضاوت در خصوص نتایج کسانی که روی نوار پیروزی هستند هم رخ می دهند؛ نوار موفقیتی که براساس نتایج مستقل از هم به دست آمده است.
نتایج بخت آزمایی یا لاتاری هم یکی دیگر از نمونه هایی است که می توان توهم توطئه را در آن مشاهده کرد. اینجا بازیکنان وقتی به شماره های خودشان نگاه می کنند، اعتماد بالایی به بردشان دارند در حالی که شماره های برنده توسط یک ماشین کاملا عاری از پیش فرض ها، تعیین می شود. همان طور که نتیجه کاملا رندوم است، احتمال موفقیت هم تصادفی بالا و پایین می رود.
در واقع انتخاب تصادفی اعداد بلیت بخت آزمایی باعث بالا رفتن شانس برد می شود، چون خیلی ها از اعداد تاریخ تولد خود استفاده می کنند. احتمال برد با دیگران یکسان است، ولی چون احتمال یکی بودن تاریخ تولد با افراد دیگر وجود دارد، جایزه هم تقسیم شده و در نتیجه کمتر می شود.
در کازینو، رفتارهایی همانند شیوه انداختن تاس، که باعث موفقیت شده، احتمالا بیشتر تکرار شده و تبدیل به آیین می شود و رفتارهایی که باعث باخت شده، به فراموشی سپرده می شوند و دیگر سراغشان نمی رویم. با این حال و چون زندگی و شرط بندی را نمی توان به گزینه های بسیار ساده موفقیت و شکست تقلیل داد، پتانسیل تقویت غیرمنطقی یک رفتار بیشتر هم می شود.
اطلاعات خطرناک و موقعیت های خوب از دست رفته
شاید «جمله اطلاعات کم خطرناک است» را شنیده باشید. این جمله در شرط بندی مصداق بالایی پیدا می کند؛ جایی که اطلاعات اندکی در خصوص یک تیم یا یک رویداد باعث می شود فکر کنید به میزان اغراق شده ای توانایی پیش بینی نتیجه مربوط را دارید. وقتی توفیق نه براساس آنچه پیش بینی شده بود، پیش می آید، قماربازان معمولا منطق موفقیت خود را به انتخاب هایشان ربط می دهند که نتیجه آن تقویت اعتماد به نفس کاذب و ایجاد توهم کنترل می شود.
این مفهوم در خصوص موقعیت های مناسب از دست رفته هم صدق می کند؛ جایی که قماربازان از تقریبا درست انجام دادن امور احساس کنترل پیدا می کنند. در نتیجه تصور می کنند شیوه رفتاریشان درست بوده در حالی که اصلا شیوه درستی وجود ندارد و رابطه ای نمی توان تعریف کرد.
برای جلوگیری از آسیب خوردن در مواجهه با توهم کنترل، باید همیشه یادتان باشد نمی توانید چیزهایی که نتیجه تصادفی دارند را کنترل کنید. توصیه های شرط بندی را هم به عنوان ابزار کنترل در نظر نگیرید. همچنین سعی کنید همیشه بتوانید بین سیگنال و جاروجنجال بیخودی موقع شنیدن این توصیه ها، تمییز قائل شوید.
همانند خرافات، نمی توان در مقابل توهم کنترل نتایج شرط بندی هم به راحتی مقاومت کرد، چون چنین شیوه های رفتاری و تفکری در باطن انسان ها نهادینه شده اند. راه توفیق برای قماربازان این است که موقع شرط بندی تا اندازه ممکن بی طرفانه و به دور از احساسات و اعتقادات ذهنی، تصمیم بگیرند و ملاک قضاوتشان تاریخچه شرط بندیشان نباشد.
بیشتر بخوانید:
دیدگاهتان را بنویسید