همه ما رویای ثروتمند شدن داریم و همین یکی از دلایلی است که افراد سراغ خرید بلیت های بخت آزمایی می روند حتی اگر احتمال برنده شدن جک پات از سوی آن ها بسیار پایین باشد. خب، حالا به نظرتان احتمال برد چقدر پایین است و به جای آن برای پول درآوردن چه می توانید بکنید؟ سوگیری خوش بینی چیست؟
مغز انسان می تواند به شکل غیرقابل باوری منطقی باشد، ولی گاهی اوقات به صورت غیرمنطقی هم رفتار می کنیم. این همان چیزی است که روانشناسان از آن به عنوان سوگیری شناختی نام می برند. وقتی در مورد سوگیری های شناختی بدانیم، می توانیم تصمیماتمان را بهتر کنیم و اگر به قمار برسیم، پول دربیاوریم یا حداقل از سبک شدن حساب بانکیمان جلوگیری کنیم.
سوگیری خوش بینی چیست؟
سوگیری خوش بینی به معنای آن است که تصور می کنیم کمتر از دیگران در معرض اتفاقات نامیمون قرار داریم. در بین دیگران، این سوگیری به صورت «من نه» معنا می شود و احتمال تجربه رخدادهای منفی را دور از ما جلوه می دهد. جالب اینکه، این پدیده در جهت عکس هم به همین شکل عمل می کند. مغز ما احتمال رخدادن اتفاقات مثبت برایمان را به شکل اغراق شده ای بالا می برد و از این رو، هفته به هفته به خرید بلیت های بخت آزمایی ادامه می دهیم. از جمله نمونه های قدیمی سوگیری خوش بینی می توان به سیگاری هایی اشاره کرد که فکر می کنند به احتمال کمتری نسبت به دیگران دچار سرطان ریه می شوند و معامله گرانی که تصور می کنند کمتر از دیگران در معرض شکست مالی در بازارها هستند.
اگر برنده بخت آزمایی شوم…
مطالعات رفتارشناسی نشان داده مغز انسان در رویارویی با احتمالات بسیار کوچک، چندان خوب نیست. مثلا می دانیم سُرخوردنی که در حمام منجر به مرگ شود، چندان رایج نیست، ولی از احتمال آن خبر نداریم. احتمال آن از مردن در یک حمله تروریستی در هواپیما کمتر است یا بیشتر؟ در مورد براثر مسمومیت از مصرف مشروبات الکلی چه؟
برای نشان دادن میزان غیرمنطقی بودن تصمیمات در مواقعی که با احتمالات پایین روبرو هستیم، دنیل کانمن، برنده جایزه نوبل آزمایشی شامل خرید بیمه اجرا کرد. به دو گروه از آمریکایی ها پیشنهاد شد از بین خرید بیمه حادثه تروریستی در جریان سفر به اروپا یا بیمه مرگ از هر حادثه ای، انتخاب کنند. با اینکه بیمه مرگ از هر حادثه ای، شامل حمله تروریستی هم می شد، گروه اول اظهار تمایل کردند پول بیشتری بپردازند.
احتمال مرگ بیشتر از احتمال بردن بخت آزمایی!
اگر به برنده شدن جک پات (شش چهل و نهم مبلغ بخت آزمایی) توجه کنیم، احتمال برنده شدن چیزی در حدود 1 در 14 میلیون است. جک هِی در کتابش با عنوان «Taking Chances» احتمال پایین برنده شدن جک پات را با احتمال مرگ مقایسه می کند:
اگر میان سال باشید و بدن سالمی هم داشته باشید، احتمال مرگتان طی سال آتی چیزی در حدود 1 در 1000 است. به این معنا است که شانس مردنتان طی یک ساعت آینده یک در 9 میلیون است. اگر قرعه کشی بخت آزمایی قرار باشد در 8:05 دقیقه انجام شود و شما ساعت 7:20 دقیقه بلیت خود را تهیه کنید، احتمال مردنتان قبل از قرعه کشی بیشتر از بردن جک پات است (متاسقم).
به بیان دیگر، اگر فرض کنیم طی مدت 270 سال، هر هفته یک بلیت یک دلاری بخرید (1000 دلار در مجموع) تا جک پات بخت آزمایی را مال خود کنید، احتمال دارد یک بار برنده شوید. خب، حالا با وجود چنین احتمالات پایینی، چرا اصرار به خرید بلیت بخت آزمایی داریم؟ پاسخ این است که مغزمان احتمالات دورتر را بلاک می کند و نتایج شیرین تر را مورد تمرکز قرار می دهد.
آگاهی در مورد احتمالات و سوگیری خوش بینی
چون ذهنمان طوری برنامه ریزی نشده که بتواند احتمالات کوچک تر را ارزیابی کند، کاری که به جای آن می کند، این است که بتواند نتیجه هدف را تصور کند که از آن به عنوان سوگیری راه حل دم دست یاد می شود.
در مورد بخت آزمایی، برندگان معمولا بسیار مشهور می شوند که می تواند تاثیر بلندمدتی داشته باشد. شاید از خودتان بپرسید اگر آن ها توانسته اند، چرا من نتوانم؟ به این معنا است که پیروزی چیزی رایج تلقی می شود در حالی که بسیار کمیاب است.
بعد از اینکه ساختمان تجارت جهانی در آمریکا مورد حمله قرار گرفت، تصویر کشته شدن تعداد زیادی از انسان ها به راحتی در ذهن متبلور می شود. مهم نیست که شانس مرگ از سُرخوردن در حمام (1 در 810 هزار) تقریبا 31 برابر مردن در حمله تروریستی حین پرواز (1 در 25 میلیون) است. افراد توجه بیشتری به حملات تروریستی نسبت به مرگ در حمام نشان می دهند.
در تصویر زیر (به ترتیب به صورت ساعت گرد) احتمال مردن در اثر سُرخوردن در حمام، گازگرفتگی از طرف سگ، مسمومیت از راه مشروبات الکلی، کسب مدال المپیک، قرار با یک سوپرمدل و فضانورد شدن را نشان می دهد. در مرکز تصویر هم می توانید احتمال برد در بخت آزمایی را مشاهده کنید:
چرا با این وجود کماکان فریب می خوریم؟
می پرسید چرا با وجود ارزش مورد انتظار منفی، بخت آزمایی ها همچنان به کار ادامه می دهند و موفق هم هستند؟ غیر از پدیده بسیار قدیمی که «امید هیچ وقت نمی میرد»، همچنان سوگیری دیگری وجود دارد که این رفتار را تقویت می کند.
در فعالیت های کاملا شانسی، پاداش های روانی همانند «نزدیکِ پیروزی شدن»، به صورت بیشتر شدن شانس پیروزی دیده می شوند در حالی که در واقعیت چنین مساله ای هیچ تاثیری در احتمال برد دفعه بعد ندارد.
به همان اندازه که دوست داریم به خودمان به چشم موجوداتی منطقی بنگریم، حتی افراد باهوش هم به دام یکی دو تا از سوگیری های شناختی می افتند و اصلا نمی توان تشخیص داد در یک موقعیت خاص، کدام یک از این پدیده ها قرار است سراغمان بیاید. برای سخت تر شدن کار بهتر است بدانید در یک موقعیت مشابه، ممکن هر فرد با سوگیری متفاوتی اقدام به تصمیم گیری کند.
امید به برد در بخت آزمایی یکی از راه های سرمایه گذاری پول و انرژیتان است. راه دیگر تثبیت استراتژی صحیح و تخمین دقیق ارزش مورد انتظار و پیاده سازی آن ها در شرط بندی است. آمار نشان می دهد در این یکی شانس بیشتری خواهید داشت!
بیشتر بخوانید:
دیدگاهتان را بنویسید